Seksualne smetnje obeležene su poremećajima polne želje i psihofiziološkim promenama koje obležavaju ciklus seksualnog odgovora i uzrokuju značajne smetnje i međuljudske probleme.

Seksualne smetnje uključuju: 1.) poremećaji polne želje (averzivni seksualni poremećaji, poremećaji sa smanjenjem polne želje) 2.) poremećaj polnog uzbuđivanja (poremećaj polnog uzbuđivanja kod žena, poremećaj erekcije kod muškaraca) 3.) poremećaj orgazma (prevremena ejakulacija, poremećaji kod žena) 4.) poremećaji s pojavom bola pri polnom odnosu (dispareunija, vaginizam) 5.) seksualne smetnje zbog opšeg zdravstvenog stanja 6.) seksualne smetnje prouzrokovane psihoaktivnim supstancama 7.) neodređene seksualne smetnje

Ciklus polnog odgovora može se podeliti u sledeće faze : 1) želja: maštanje o seksualnoj aktivnosti i želja da se takva aktivnost ostvari 2) uzbuđenje: subjektivni osećaj seksualne prijatnosti odgovarajućim fiziološkim reakcijama. Kod muškaraca erekcija, kod žena karlična vazokongestija. 3) orgazam: dostizanje vrhunca seksualnog uzbuđenja 4) smirenje: osećanje mišićnog opuštanja te opšte dobro osećanje. Poremećaji seksualnog odgovora mogu se pojaviti u svakoj pojedinoj fazi. Averzivni seksualni poremećaj – Obeležej ovog poremećaja je odbojnost i aktivno izbegavanje genitalnog seksualnog kontakta s partnerom. Smatra se poremećajem kada dovodi do znaćajne smetnje ili interpersonalnih odnosa.

Osobe s ovim poremećajem približavanjem seksualnom odnosu osećaju strah, anksioznost te gađenje prema partneru. Odbojnost prema seksualnom kontaktu može se odnositi na određene aspekte seksualnog iskustva. Neke osobe doživljavaju odbojnost prema svim seksualnim nadražajima uključujući ljubljenje i dodirivanje. Suočene s seksualnim poremećajima, neke osobe s teškoćama averzivno-sekaualnog poremećaja mogu doživeti panične napade sa snažnom anksioznošću, osećanje užasa, nesvesticama, mučninom, vrtoglavicama, teškoćama pri disanju, te palpitacijama. Mogu dovesti do socijalnih problema. Osobe mogu seksualne situacije i moguće seksualne partnere prikrivenim strategijama, poput zanemarivanja spoljnjeg izgleda, zloupotrebom psihoaktivnih spstanci.

Važno obeležje je manjak ili nedostatak seksualnih fantazija i želje za seksualnom aktivnošću. Poremećajem se smatra ukoliko dovodi do značajnih problema ili međuljudskih teškoća. Može biti opšti koje ukljućuje sve oblike seksualgog izražavanja, ili je situaciono i ogranićeno na jednog partnera ili određene seksualne radnje. Smanjeno seksualno interesovanje često je praćeno problemima seksualnog uzbuđivanja ili poremećajima orgazma. Smanjenje seksualne želje može biti primarna smetnja ili može biti posledica emotivnog poremećaja sa problemima u uzbuđivanju ili orgazmu. Depresija takođe može biti uzrok smanjene seksualne želje kao i opšte zdravstveno stanje, kao i problemi sa slikom vlastitog tela.

Poremećaj seksualnog uzbuđenja kod žena

Bitno obležje poremećaja je trajna ili ponavljajuća nesposobnost postizanja, ili održavanja do kraja seksualne aktivnosti, odgovarajućeg odgovora ma seksualnu uzbuđenost. Osobe sa ovom vrstom poremećaja imaju vrlo malo ili nimalo subjektivnog osećaja seksualnog uzbuđenja. Poremećaj može dovesti do bolnog snošaja, izbegavanje odnosa i problema u bračnim i seksualnim odnosima. Postoje trajni ali i privremeni oblici poremećaja. Može nastati i zbog neposrednog efekta psihoaktivnih supstanci i opšeg zdravstvenog stanja.

Poremećaj erekcije kod muškaraca

Trajna ili ponavljajuća nesposobnost da se postigne ili održi do kraja seksualna aktivnost, odgovarajuća erekcija. Poremećaj se manifestuje u značajnim smetnjama ili međuljudskim teškoćama. Postoje različiti oblici smetnji erekcije. Neke osobe se žale na nesposobnost postizanja erekcije do početka odnosa, zatim postizanjem erekcije i održavanjem do penetracije. Zanimljivo je da neki muškarci doživljevaju erekciju za vreme samozadovoljavanja i za vreme buđenja, no ne mogu postići erekciju pri odnosima. Poremećaji erekcije često su udružene sa seksualnom anksioznošću, strahom od neuspeha, zabrinutošću oko seksualnog efekta i smanjenjem subjektivnog osjećaja seksualnog uzbuđenja i prijatnosti. Ovaj poremećaj može biti praćenjem poremećajem sa smanjenjem seksualne želje i prevremenom ejakulacijom.

Poremećaji orgazma kod žena

U pitanju je trajno ili ponavljajuće odlaganje ili nedostatak orgazma koji bi se normalno trebao javiti u fazi seksualnog uzbuđenja. Žene pokazuju veliku raznolikost u obliku i jačini nadržaja koji izazivaju orgazam. Poremećaj mora prouzrokovati ozbiljne smetnje ili međuljudske teškoće da bi se tako okvalifikovalo. Može se javiti i zbog neposrednog efekta psihoaktivnih supstanci i opšeg zdravstvenog stanja.

Poremećaji orgazma kod muškaraca

Trajno ili ponavljano odlaganje ili odsutnost orgazma, koji bi se normalno trebao događati u stadijumu seksualne uzbuđenosti. Da bi se kao takav okvalifikovao, mora dovoditi do značajnih smetnji ili međuljudskih problema. U najčešćem obliku osoba ne može postići orgazam za vreme seksualnog odnosa, iako može ejakulirati u slućaju partnerovog manualnog ili oralnog nadržaja. Neke osobe mogu postići orgazam, ali samo nakon snažnog i dugog nesnošajnog nadržaja.

Prevremena ejakulacija

Bitno obeležje je trajno ili ponavljajuće započinjanje orgazma i ejakulacije nakon neznatnog seksualnog uzbuđenja illi vrlo brzo nakon uvlaćenja penisa i pre nego što to osoba želi. Većina muškaraca s ovim poremećajem može odlagati orgazam tokom samozadovoljavanja mnogo duže nego tokom seksualnog odnosa. Poremećaj mora dovoditi do znaćajnih smetnji i međuljudskih problema. Može nastati i kao i drugi poremećaji iz ove grupe i zbog neposrednog delovanja psihoaktivnih supstanci. Kao i druge seksualne smetnje, poremećaj ejakulacije može stvoriti napetosti u odnosima. Neki neoženjeni muškarci uzdržavaju se od zapoćinjanja veza s novim partnerkom zbog straha da se ne osramote zbog poremećaja. To može doprineti socijalnoj izolaciji. Prestanak pijenja alkohola može dovesti do pojave prevremene ejakulacije ukoliko je osoba odlaganje orgazma postizala uz pomoć alkohola, a ne putem sosptvenog iskustva.

Bitno je obilježje dispaurenije bolovi koji su povezani seksualnim odnosom. Kako se pojavljuje najćešće za vreme seksualnog odnosa bolovi se mogu javiti u toj situaciji ali i se mogu javiti i pre i posle snošaja. Poremećaj se može razviti i u žena i u muškaraca. Kod žena bol se opisuje kao povreda za vreme prodiranja ili kao duboka za vreme penilnog guranja. Jačina simptoma se razlikuje od blage nelagodnosti do snažnog bola. Poremećaj mora izazivati znaćajne smetnje ili međuljudske teškoće. Može nastati i zbog neposrednog efekta psihoaktivnih supstanci ili loše opšeg zdravstvenog stanja.

Bitno obiležje vaginizma je trajna ili ponavljana nevoljna stezanja perinealnog mišća koje okružuju spoljnju trećinu vagine, kada se u vaginu pokušava uvući penis, prst, tampon ili spekulum. Kod nekih žena već i samo oćekivanje uvlaćenja u vaginu može dovesti do mišićnog spazma. Spazmi se mogu razlikovati od blagih, koji ukljućuju napetost i neprijatnost, do jakih, koji sprećavaju uvlaćenje. Poremećaj je češi kod mlađih nego u starijih žena, u žena s negativnim odnosom o seksualnosti te kod žena s anamnezom seksualnog zlostavljanja ili traumatizovanja.

• Bitno obeležje ovog poremećaj je prisutnost klinički znaćajnih smetnji za koju je utvrđeno da nastaje isključivo zbog neposrednog fiziološkog efekta lošeg opšeg zdravstvenog stanja. Ova seksualna smetnja može uključivati bol pri snošaju, smanjenu seksualnu želju, smetnje erekcije ili duge oblike seksualnih tegoba i smetnji (npr. poremećaje orgazma) i mora dovoditi do značajnih smetnji ili međuljudskih problema.

Bitno obilježje je klinički znaćajna seksualna smetnja koja dovodi do brojnih poremećaja ili međuljudskih problema. Zavisno o kojoj je psihoaktivnoj supstanci reč, u smetnje se mogu uključivati poremećaje želje, uzbuđivanja, orgazma ili bola pri snošaju. Seksualne smetnje mogu se javiti u vezi s intoksikacijom sa sledećim PAS: alkohol; amfetamin i sl.; kokain; opijati; sedativi, hipnotici i anksiolitici; i druge ili nepoznate PAS. Primećeno je da akutna, a još viš kronična zlouporaba PAS smanjuju seksualno interesovanje I dovode do problema uzbuđivanja u kod oba pola. Smetnje orgazma se čeće javljaju kod muškaraca. Seksualne smetnje u celini se javljaju za vreme intoksikacije PAS.

Iz knjige: PSIHOPATOLOGIJA SVAKODNEVNOG ŽIVOTA, Prof. dr MARKO MUNJIZA

@ Lazar

---