Pravilno je da se na srpskom jeziku kaže: "Da, danas je zimski solsticijum.". Najkraći dan na severnoj polulopti - gde smo mi. Od sutra počinje svaki dan da nam bude duži za 2 minuta i sunce da nas greje sve vie i više sve do leta. Zimski ili decembarski solsticijum je astronomska pojava kada Sunce prelazi najkraći luk preko neba. Severni pol je otklonjen od Sunca 23,44° i tog dana sva mesta iznad severnog polarnika su u potpunom mraku, dok su sva mesta ispod južnog polarnika neprekidno osvetljena Suncem. Solsticijum je astronomska pojava koja se dešava dva puta godišnje kada Sunce na nebeskoj hemisferi opisuje najvišu ili najnižu putanju u odnosu na nebeski ekvator. Tog dana Sunce u podne (lokalno sunčevo podne) dostiže najvišu(leti) ili najnižu-zimi) tačku na nebu iznad horizonta, zbog nagnutosti zemljine kugle. Reč solsticijum je izvedena iz lat. sol (Sunce) i sistere (stajati), jer Sunce, posmatrano sa Zemlje, prividno zastane – da bi promenilo pravac kretanja. Termin solsticijum se koristi i u širem smislu i označava dan kada se ova pojava desi. Solsticijum je najduži dan u godini (leti) ili najkraći dan u godini (zimi) u svim mestima izvan tropskog pojasa. U odnosu na ravan Zemljinog kruženja oko Sunca (ravan ekliptike) osa njene rotacije je nagnuta za 23,44° i Zbog toga je ka Suncu pola godine nagnuta severna hemisfera, a pola godine južna hemisfera. Posmatrač na Zemlji tokom šest meseci primećuje dnevno povećanje, a tokom šest meseci smanjenje elevacije (visina Sunca iznad horizonta u podne). Tokom maksimalne ili minimalne elevacije relativno kretanje Sunca u odnosu na horizont prestaje i menja pravac. Na severnoj hemisferi maksimalna elevacija je tokom letnjeg solsticijuma (dani su najduži), a minimalna tokom zimskog solsticijuma (dani su najkraći). Kada Sunce „prelazi” ekvator dužina noći i dana se izjednačuju, što je poznato kao ravnodnevica (ekvinocijum). Jedna tropska godina sadrži dva solsticijuma i dve ravnodnevice. Solsticijumi su zajedno sa ravnodnevicama povezani sa godišnjim dobima. U nekim kulturama solsticijumi predstavljaju početak, a u drugim sredinu zime ili leta.[1] Za posmatrača na Severnom polu, Sunce dostiže najviši položaj na nebu jednom godišnje u junu. Dan kada se to dogodi naziva se dan junskog solsticijuma. Slično tome, za posmatrača na Južnom polu, Sunce dostiže najviši položaj na dan decembarskog solsticijuma. Kada je letnji solsticijum na jednom polu, na drugom je zimski solsticijum. Sunčevo zapadno kretanje nikada ne prestaje, jer se Zemlja neprekidno okreće. Međutim, kretanje Sunca u deklinaciji zaustavlja se u trenutku solsticija. U tom smislu, solsticiumj znači „stajanje Sunca“. Deklinacija je trenutak kada Zemlja "zastane" radi menjanja nagiba. Ova moderna naučna reč potiče od latinske naučne reči koja se koristila u kasnoj Rimskoj republici 1. veka pre nove ere: solstitium. Plinije je koristi nekoliko puta u svojoj Prirodnoj istoriji sa sličnim značenjem koje ima i danas. Ona sadrži dve morfeme na latinskom jeziku, sol, „sunce“ i -stitium, „zaustavljanje“.[2] Rimljani su koristili „stajanja“ u smislu komponente relativne brzine Sunca kakva se primećuje na nebu. Relativna brzina je kretanje objekta sa stanovišta posmatrača u referentnom okviru. Iz fiksnog položaja na zemlji, izgleda kao da Sunce kruži oko Zemlje.[3] Posmatraču u inercijalnom referentnom okviru, planeta Zemlja se okreće oko ose i okreće se oko Sunca u eliptičnoj putanji sa Suncem u jednom fokusu. Zemljina osa je nagnuta u odnosu na ravan Zemljine orbite i ova osa održava položaj koji se malo menja u odnosu na pozadinu zvezda. Posmatrač na Zemlji zato vidi solarnu putanju koja je rezultat rotacije i revolucije. Komponenta kretanja Sunca koju vidi posmatrač koji je povezan sa zemljom uzrokovana je revolucijom nagnute ose - koja je zadržavajući isti ugao u prostoru, orijentisana prema Suncu ili od njega - primećeni je dnevni priraštaj (i bočni pomak) uzdizanje Sunca u podne oko šest meseci i zabeleženo dnevno smanjivanje tokom preostalih šest meseci. Na maksimalnoj ili minimalnoj nadmorskoj visini, relativno godišnje kretanje Sunca uspravno na horizont zaustavlja se i obrće smer. Izvan tropskog pojasa, najveća nadmorska visina javlja se tokom letnjeg solsticijuma, a najmanja u zimskom solsticijumu. Put Sunca, ili ekliptika, prelazi na sever i jug između severne i južne hemisfere. Dani su duži oko letnjeg solsticijuma i kraći oko zimskog solsticijuma. Kada Sunčeva staza pređe ekvator, dužina noći na geografskim širinama +L° i -L° su jednake dužine. Ovo je poznato kao ravnodnevica. U tropskoj godini postoje dva solsticija i dva ekvinoksa.[5] Ako želite još informacija
|
