Posle Titove smrti (1980), tenzije između naroda Jugoslavije su rasle, da bi prerasle u ustavnu krizu, koja je 1990. godine dovela do raspada vladajuće partije, a 1991. i proglašenja nezavisnosti Slovenije i Hrvatske. 1992. su nezavisnost proglasile Makedonije i Bosna i Hercegovina, a Srbija i Crna Gora su formirale Saveznu Republiku Jugoslaviju, koja je 2002. reformisana i preimenovana u Državnu zajednicu Srbija i Crna Gora. Pravni naslednik je 2006. postala Srbija.


Podaci sa popisa održanih 1971. i 1981.
Nacionalnost 1971 % 1981 %
Albanci 1.309.523 6,4 1.731.252 7,7
Bugari 58.627 0,3 36.642 0,2
Hrvati 4.526.782 22,1 4.428.135 19,7
Italijani 21.791 0,1 15.116 0,1
Makedonci 1.194.784 5,8 1.341.420 6,0
Mađari 477.374 2,3 426.865 1,9
Crnogorci 508.843 2,5 570,298 2,6
Muslimani 1.729.932 8,4 2.000.034 8,9
Srbi 8.143.246 39,7 8.136.578 36,3
Slovaci 83.656 0,4 80.300 0,4
Slovenci 1.678.032 8,2 1.753.605 7,8
Romi 78.485 0,4 148.604 0,7
Rumuni 58.570 0,3 54.721 0,2
Turci 127.920 0,6 101.328 0,5
Jugosloveni 273.077 1,3 1.216.463 5,4
ostali/neizjašnjeni 252.330 1,2 389.970 1,7
Ukupno 20.522.972 100 22.438.331 100



Podaci sa popisa iz 1991.
Rang Republika/pokrajina Stanovništvo % Gustina naseljenosti
1 Srbija 9.506.174 40.9% 114,0
--- Uža Srbija 5.582.611 24,0% 99,4
2 Hrvatska 4,784,265 20.6% 84.6
3 Bosna i Hercegovina 4,377,053 18.8% 85.6
4 Makedonija 2,033,964 8.8% 79.1
--- Vojvodina 1,996,367 8.6% 92.8
--- Kosovo i Metohija 1,956,196 8.4% 183.1
5 Slovenija 1,913,355 8.2% 94.5
6 Crna Gora 615,035 2.6% 44.5
SFR Jugoslavija 23,229,846 100% 92.6


Republike i pokrajine po površini
Rang Republika/pokrajina Površina (km²) % Gustina naseljenosti
1 Srbija 83,361 33.2% 114.0
2 Hrvatska 56,524 22.5% 84.6
--- Uža Srbija 56,169 22.4% 99.4
3 Bosna i Hercegovina 51,129 20.4% 85.6
4 Makedonija 25,720 10.3% 79.1
--- Vojvodina 21,506 8.6% 92.8
5 Slovenija 20,246 8.1% 94.5
6 Crna Gora 13,810 5.5% 44.5
--- Kosovo i Metohija 10,686 4.3% 183.1
SFR Jugoslavija 250,790 100% 92.6


Republike i pokrajine po gustini naseljenosti
Rang Republika/pokrajina Stanovništvo Površina (km²) Gustina naseljenosti
--- Kosovo i Metohija 1,956,196 10,686 183.1
1 Srbija 9,506,174 83,361 114.0
--- Uža Srbija 5,582,611 56,169 99.4
2 Slovenija 1,913,355 20,246 94.5
--- Vojvodina 1,996,367 21,506 92.8
3 Bosna i Hercegovina 4,377,053 51,129 85.6
4 Hrvatska 4,784,265 56,524 84.6
5 Makedonija 2,033,964 25,720 79.1
6 Crna Gora 615,035 13,810 44.5
SFR Jugoslavija 23,229,846 250,790 92.6

>Josip Broz rodio se u malom selu Kumrovcu na Sutli, u najzapadnijem delu Hrvatskog zagorja 7. maja 1892. godine kao sedmo od petnaestero dece roditelja Franje (Franceka) i Marije Broz, rodene Javeršek. Mali "nesporazum" oko toga biografskog podatka, s obzirom da se Titov rodendan slavi na dan 25. maja, objasnili su njegovi biografi činjenicom da je Josip Broz za vreme svoga dugogodišnjeg revolucionarnog rada bio prisiljen da se služi lažnim papirima i dokumentima, pa je tako i u jednom vojničkom dokumentu austro-ugarske vojske zabeleženo da je roden 25. maja. A upravo na taj dan (25. V 1944.) izvršen je i desant na Drvar. Rodendan je ostao, pa ni sam Tito nije želeo da se taj datum menja kad ga je narod već prihvatio. Sin oca Hrvata i majke Slovenke, Josip Broz nije osećao nikakvu neprijatnost zbog te okolnosti, jer izmedu dve susedne zemlje nije bilo antagonizma ni netrpeljivosti. Josip Broz je mnoge dane detinjstva proveo kod deda Martina preko Sutle, te naučio odlicno slovenski, zbog čega je imao poteškoca kada je pošao u hrvatsku osnovnu školu.

Kada se rodio Josip Broz, život u kumrovačkoj dolini je bio težak i naporan, oskudan i jednoličan. Iako je kmetstvo odavno bilo ukinuto, seljaštvo su pritiskali teški nameti, porezi i opšta oskudica, jer su im posjedi bili mali, rasparcani, a zemlja slabe kvalitete. Godina 1903. i 1904. bile su veoma burne u tim krajevima, u znaku opšteg narodnog pokreta protiv madžarizacije s jedne strane, i u znaku pobune siromašnih seljaka protiv svih vrsta eksploatacije s druge strane.

Osnovnu školu Josip Broz je pohađao u Kumrovcu od 1900. do 1905. Po svršetku Osnovne škole Josip Broz je, zbog teškog stanja u porodici, morao odložiti svoj odlazak na zanat, pa je neko vreme morao raditi kod svog ujaka u Sloveniji. Nakon toga je radio u jednoj sisačkoj kantini. Godine 1907. je postao šegrt mehaničarske radionice u Sisku. Po završetku šegrtske škole 1910. prvi put stiže u Zagreb gde postaje član Socijaldemokratske stranke Hrvatske i Slavonije i učestvuje u radničkim demonstracijama.

Nakon "izleta" u Trst, gde nije našao posao, vraća se u Zagreb gde 1911. učestvuje u velikim demonstracijama. Nakon toga je radio u Kamniku u Sloveniji, Cenkovu u Češkoj, u Münchenu, u fabrici automobila "Benz" u Mannheimu, u Nemačkom Ruhru, Beču, Bečkom Novom Mestu gde je radio u fabrici automobila "Daimler" kao probni vozač. Naučio je nemački i češki jezik, usavršio svoj i izučio nove zanate.

Godine 1913. odlazi u vojsku. Početkom prvog svetskog rata 1914. shvatio je da to nije njegov rat i da nema za šta da ratuje, pa je u to uveravao i svoje drugove u kasarni. Odveden je u Petrovaradinsku tvrdavu i tu je proveo neko vreme, ali nije osuden nego je poslat na frontu u Galiciju pa zatim na Karpate.

Na fronti je bio do 25. maja 1915. kada je ranjen i zarobljen. U ruskoj bolnici provodi trinaest meseci gde mnogo cita i uči ruski jezik. Nakon izlečenja, Tito je kao zarobljenik poslat na rad u selo Kalasijevo. Pored posla nalazi vremena za čitanje a u razgovorima sa seljacima sve se češće spominje ime Lenjin.

Krajem 1916. premešten je u Kungur gde radi na održavanju železničke pruge. U junu 1917. napušta Kungur i odlazi u Petrograd gde učestvuje u demonstracijama. Zatim beži u Finsku. Tamo je uhapšen i poslat u zatvor u Petropavlovskoj tvrdavi, iz koje je transportiran natrag u Kungur. Iz transporta je pobegao i dospeo u Omsk, gde se, posle pobede oktobarske revolucije, prijavio u odred Crvene internacionalne garde. Na prolece 1918. zatražio je da bude primljen u Rusku komunisticku partiju (boljševika). U leto iste godine umaknuo je pred Kolčakovom vojskom medu Kirgize, gde je radio kao mašinista u jednome mlinu. Po povratku boljševika u Omsk vratio se u taj grad i tamo postao član jugoslavenske sekcije Ruske komunisticke partije.

U jesen 1920. vraca se u Zagreb gde stupa u redove Komunisticke partije Jugoslavije. Iste godine partija je zabranjena. Kada 1921. ostaje bez posla zapošljava se u mlinu u mestu Velikom Trojstvu gde je sa svojom suprugom živio do kasnog proleca 1925. godine. Tu mu se rodilo troje dece. Prvo dete umrlo mu je u Zagrebu, a u Trojstvu su mu sahranjeni sinčić Hinko, koji je umro osam dana nakon rodenja ćerkice Zlatice, čiji se život ugasio nakon 17 meseci. Godinu dana pre nego što napušta Veliko Trojstvo, roden je sin Žarko, koji je jedini ostao živ od cetvoro njegove dece iz prvog braka.
Napušta mlin u Velikom Trojstvu i u kasno prolece 1925. godine dolazi u Zagreb. Po partijskim zadacima odlazi u Kraljevicu, Beograd i u Smederevsku Palanku. U aprilu 1927. opet se vraća u Zagreb. Od suda u Ogulinu osuđen je na sedam meseci robije, uslovno na četiri meseca, zbog komunističke propagande. Nakon izlaska iz zatvora Tito ujedinjuje Partiju koja je bila podijeljena na različit frakcije.

Kada su u junu 1928. godine organizovane demonstracije, na letku kojim se radnici pozivaju na demonstracije stajao je potpis Josipa Broza. Velika potera policije raspisana je 20. juna 1928. Uhapšen je 4. augusta 1928. i osuden na pet godina robije. Početkom 1929. doveden je na izdržavanje kazne u Lepoglavu. Godinu dana posle njega u Lepoglavu dolazi Moša Pijade, tada stari i iskusni komunist. Njih dvojica su počeli zajedno raditi na organizovanju partijskih jedinica u zatvoru. Iz toga vremena sačuvan je i jedan od dva portreta Tita što ih je izradio Moša Pijade, koji je inače bio poznati slikar.

Početkom 1931. Josip Broza su iznenada premestili u zatvor u Mariboru, koji je bio na glasu kao najgori u Jugoslaviji. Tu je izdržao kaznu ali ipak nije odmah pušten na slobodu. Odveden je u Ogulin, gdje je trebao da odleži još tri i po meseca one kazne na koju je bio uslovno osuđen. Tek potkraj marta 1934. izlazi iz zatvora, ali mu je određeno da mora boraviti u rodnom Kumrovcu i da iz njega ne sme nigde otići.

Već u aprilu te godine napušta Kumrovec i odlazi u Samobor. Postao je ilegalac i prvi put se spominje ime Tito. Postojalo je više priča o tome kako je dobio to ime ali je Josip Broz kasnije više puta objašnjavao da ga nikakav posebni razlog nije potakao da uzme to ime. Jednostavno, to je narodno ime, koje nije posebno retko. Prešavši u ilegalnost, Tito je nastavio još većom partijskom aktivnošcu. Uključen je u Politički biro CK KPJ 1934. godine. Zbog partijskih zadataka povremeno odlazi u Pariz i Moskvu.

Krajem 1937. godine Josip Broz Tito postaje generalni sekretar Centralnog komiteta Komunisticke partije Jugoslavije. Posle toga još dva puta odlazi u Moskvu 1938. i 1939. godine. Fašizam se širio Evropom, Hitlerove i Mussolinijeve armije su na granicama Jugoslavije, a vlada Cvetković-Maček ne vidi opasnost koja se bliži. Jedne od posljednjih večeri u oktobru 1940. godine u Dubravi je održana Peta zemaljska partijska konferencija. Na kraju konferencije Tito je rekao: "Drugovi, pred nama su odlučujući dani. Napred sada u konačnu pobedu! Iduću konferenciju moramo održati u oslobodenoj zemlji i od tuđina i od kapitalista!"

Okupacija Jugoslavije zatekla ga je u Zagrebu, odakle je, njegovom inicijativom, upućen proglas CK KPJ narodima Jugoslavije i radnom narodu Jugoslavije, u kojemu se ističe odlučnost Partije da u oslobodilackom ratu ustraje u prvim redovima, u kojem ustaje protiv potpaljivanja nacionalne mržnje i poziva radnike, seljake, omladinu, gradane i sve rodoljube da se ujedine u borbi za nacionalnu nezavisnost.

U drugoj polovini maja 1941. godine Tito odlazi u Beograd odakle usmerava pripreme za dizanje ustanka i početak Oslobodilačkog rata. Po napadu Nemacke na SSSR (22. juna) Politbiro CK KPJ je pod Titovim vođstvom ocenio da je nastupio odlučan trenutak za početak oružanog ustanka protiv okupatora i njegovih domaćih pomagača. Glavni štab Narodnooslobodilačkih i partizanskih odreda Jugoslavije (NOPOJ) formiran je 27.juna, a Tito je postao vrhovnim komandantom NOPOJ. Pod njegovim vodstvom donesena je odluka o dizanju svenarodnog ustanka.

Beograd je napustio 16. oktobra i otišao na oslobodenu teritoriju u zapadnoj Srbiji, gde su premešteni i GŠ NOPOJ i CK KPJ. U Stolicama je 26. i 27. novembra održano savetovanje nacionalnih i pokrajinskih predstavnika narodnooslobodilačkog pokreta i donesene smernice za razvoj ustanka i oslobodilačke borbe pod jedinstvenim vodstvom Vrhovnog štaba NOPOJ i glavnih štabova po zemljama i pokrajinama Jugoslavije. U oktobru iste godine Tito se sastao u Ravnoj Gori s Dražom Mihailovićem radi dogovora o zajedničkoj borbi protiv okupatora, koji zbog stava Mihailovica završava bez uspeha.

U oktobru i novembru 1941. godine Tito je u Užicu, odakle usmerava razvitak ustanka. U Rudom, u istočnoj Bosni, 22. decembra 1941. osniva Prvu proletersku brigadu. Na osnovi uspeha postignutih u ustanku i oslobodilačkoj borbi u drugoj polovini 1942. izdaje naredbu o osnivanju prvih divizija i korpusa, što je bio temelj stvaranja Narodnooslobodilacke vojske Jugoslavije (NOVJ). Na njegovu inicijativu u Bihaću se 27. Novembra 1942. sastaju predstavnici NOB iz svih krajeva Jugoslavije i formiraju AVNOJ - Antifašisticko vijece narodnog oslobodenja Jugoslavije. Godinu dana posle, 29. i 30. novembra 1943, u Jajcu se sastaje AVNOJ na svoje drugo zasedanje i donosi istoriske odluke o budućem uredenju Jugoslavije kao federativne države ravnopravnih naroda i narodnosti Jugoslavije.

Tito dobija naslov maršala. Neko vreme rukovodi oslobodilackom borbom iz Drvara, odakle, posle neuspelog njemačkog desanta, 25. maja 1944. godine, odlazi na Vis, gdje razvija široku delatnost za medunarodno priznanje nove Jugoslavije. U augustu 1944. susreće se u Napulju s predsednikom britanske vlade Winstonom Churchillom. Istovremeno dok se bori za medunarodno priznanje novoga stanja na tlu Jugoslavije, rukovodi, kao vrhovni komandant, operacijama oslobodenja zemlje, koje uskladuje s operacijama savezničkih vojski. Predveče 23. oktobra 1944. stiže u oslobodeni Beograd. Potvrdujući vec izborene tekovine, Tito 7. marta 1945. godine formira vladu Demokratske Federativne Jugoslavije.

Narodnooslobodilačka borba naroda Jugoslavije pobednički je završena 15. maja 1945. Još u toku borbe - 19. novembra 1944. - Predsedništvo AVNOJ-a dodelilo je Titu naziv narodnog heroja Jugoslavije. Josip Broz Tito bio je jedini Vrhovni komandant u drugom svetskom ratu koji je svoje borce lično vodio u bitku. Ranjen je u bitci na Sutjesci u junu 1943. godine.

Godine 1948. odupro se diktatu Staljina, odbacivši njegovu neprijateljsku politiku prema tekovinama socijalisticke revolucije u Jugoslaviji i tekovinama oslobodilačke borbe. Odbijanjem da se pokori tzv. Rezoluciji Informativnog biroa komunističkih i radničkih parija (Informbiro), koja je sadržavala agresivnu politiku Staljina prema Jugoslaviji, Tito je, u ime načela ravnopravnosti naroda i komunističkih partija svih zemalja, odbacio politiku medunarodnoga hegemonizma i diktata velike sile. U Narodnoj skupštini FNRJ 27. juna 1950. podnio je obrazloženje Osnovnog zakona o upravljanju radnim kolektivima od strane radnika, istaknuvši staro socijalisticko geslo "Tvornice radnicima". Prvi put je za Predsjednika Republike izabran 14. januara 1953.

Posle smrti Staljina usledila je normalizacija odnosa sa SSSR pa je, za vreme posete Hruščova Jugoslaviji, u junu 1955, potpisana Beogradska deklaracija, kojom je otvoren put normalizaciji odnosa izmedu dve zemalje, na osnovi priznanja načela ravnopravnosti medu narodima, državama i komunističkim i radničkim partijama svih zemalja sveta.

Tito je od ranih 1950-ih godina pa sve do svoje smrti razvio veliku medunarodnu delatnost, jedan je od začetnika i glavnih aktera pokreta nesvrstanosti s kojim su se identifikovale mnoge novooslođene zemlje u svetu. Afirmirajući medunarodni položaj Jugoslavije, mir i suradnju medu narodima, Tito je posetio više od sedamdeset zemalja sveta, na svim kontinentima. Za velike i trajne zasluge koje je stekao za sve narode Jugoslavije i za njihovu državnu zajednicu tri puta je proglašavan narodnim herojem. Bio je biran za doživotnog predsednika SKJ. Za izvanredan doprinos vojnoj nauci i praksi, posebno za doprinos i zasluge u izgradnji teorije i prakse oslobodilackog rata Tito je 1976. dobio doktorat vojnih nauke i umetnosti. Proglašen je i počasnim članom mnogih akademija nauke i umetnosti.

Na jedanaestom kongresu SKJ - poslednjem kojem je prisustvovao - održao je govor o snazi, ulozi i perspektivama Jugoslavije, o njenoj vernosti pokretu nesvrstanosti i o odsudnoj važnosti bratstva i jedinstva naroda i narodnosti Jugoslavije - govor koji je svojevrsna oporuka svim baštinicima države koja je stvorena pod njegovim vodstvom i kojoj je ostao trajnim simbolom: Titova Jugoslavija.

4. maja 1980. u 15.05 sati na Klinickom bolnickom centru u Ljubljani umro je najveci sin naših naroda i narodnosti, predsednik Socijalisticke Federativne Republike Jugoslavije, predsednik Saveza Komunista, Vrhovni Komandant oružanih snaga, Maršal Jugoslavije Josip Broz Tito. Pokopan je 8. maja 1980. u Beogradu u Kući cveća. Na njegovoj sahrani bilo je prisutno 209 delegacija iz 127 država sveta. Titova sahrana bila je zvanično najposećeniji pogreb nekog državnika u prošlom veku.